Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α

Σ Τ Ο   Μ Α Θ Η Μ Α

Τ Η Σ   Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Σ

ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΤΗΣ Γ₁΄ ΤΑΞΗΣ

ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑΣ  ΖΙΧΝΗΣ ΣΕΡΡΩΝ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ  Λ. ΚΑΣΑΓΙΑΝΝΗ

 ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα  ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ ΑΡΕΤΗ

  ΝΕΑ ΖΙΧΝΗ  ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2002

ΝΕΑ ΖΙΧΝΗ

ΗΘΗ

ΚΑΙ

ΕΘΙΜΑ

Φ. 1. Μερική άποψη της Ζίχνης και της αγοράς της.

Φ.2. Άλλη άποψη της Ζίχνης σήμερα.

Φ.3. Ο νέος Ναός του Αγίου Γεωργίου της Μητροπόλεως Ζιχνών. Επίσης διακρίνονται τα κτίρια της Μητροπόλεως, του Διοικητηρίου, του Σχολείου.

Φ.4. Το Δημοτικό Σχολείο που έκτισε ο Μητροπολίτης Ζιχνών- Δράμας Χρυσόστομος (1905-1910).

ΗΘΗ

ΚΑΙ

ΕΘΙΜΑ

ΝΕΑ ΖΙΧΝΗ

   Μια κωμόπολη που η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Φυλλίδας, μιας εκ των τεσσάρων του Νομού Σερρών.  (Φωτογραφία 5).

Φ. 5. Χάρτης διαμέσου των αιώνων.

Το όνομά της ανάγεται στα προϊστορικά χρόνια, από δύο σημαντικές πόλεις που ιδρύθηκαν δίπλα-δίπλα. Την πόλη των Ιχνών (Ζίχνα) και τη Ζέλεια.

Σε νομίσματα που έχουν  βρεθεί, μόνο οι δύο πόλεις της γύρω περιοχής φέρουν επιγραφή με το όνομά τους. Οι πόλεις ΙΧΝΑΙ= ΖΙΧΝΑ  και ΖΕΛΕΙΑ= ΖΗΛΙΑΧΟΒΑ = ΝΕΑ ΖΙΧΝΗ.

Στην πάροδο των αιώνων η ονομασία έχει γραφεί: Αι ΖΙΧΝΑΙ, ΖΕΙΧΝΑΙ, η ΖΙΧΝΑ και η ΖΗΧΝΑ, τα ΖΙΧΝΑ, ο ΖΙΧΝΑΣ (πόλις, κάστρο, επισκοπή, μητρόπολη).

Οι συνήθειες που τηρούνται από παράδοση και ρυθμίζουν σε πολλές εκδηλώσεις τον ομαδικό βίο μεγάλων ή μικρών κοινωνικών ομάδων ονομάζονται έθιμα.

Κάθε τόπος χαρακτηρίζεται από τα δικά του ήθη και έθιμα, που παραδίδονται από γενιά σε γενιά, είναι βαθιά ριζωμένα στην ψυχή των ανθρώπων και αποτελούν τη δύναμη που ενώνει τα μέλη μιας κοινωνίας μικρής ή μεγάλης. Συντελούν επίσης, στη διατήρηση του φυλετικού, πολιτιστικού, ηθικού και θρησκευτικού χαρακτήρα της.

Υπάρχουν έθιμα κοινωνικού  και θρησκευτικού χαρακτήρα (φιλοξενία, ανταλλαγή ευχών, γέννηση, βάφτιση, γάμος, θάνατος, πανηγύρια κ.λπ.).

Πολλά έθιμα της περιοχής έχουν τη ρίζα τους στα αρχαία χρόνια.

Το 1994 ιδρύθηκε το Λαογραφικό Μουσείο, όπου εκεί φυλάγονται αντικείμενα (Φωτογραφίες 6 και7).

              Φ. 6. Σκεύη οικιακής χρήσης.

 Φ.7. Εργαλεία οικιακής χρήσης.

Φ.8. Ζιχνιώτικες καθημερινές και επίσημες στολές.

και είδη ρουχισμού (Φωτογραφία 8) που χρησιμοποιούσαν οι Ζιχνιώτες πολλά χρόνια πριν και προσφέρουν στον επισκέπτη μια αρκετά σημαντική γνωριμία με την παλιά Ζιχνιώτικη καθημερινή, οικογενειακή και κοινωνική ζωή, καθώς και με την παραδοσιακή υφαντική και χειροτεχνία. (Φωτογραφία 9).

Φ.9.  Τμήμα  παλιού παραδοσιακού Ζιχνιώτικου σπιτιού.

           Χειροκίνητο εκκοκκιστήριο βαμβακιού, τσικρίκι, ρόκα, αργαλειός, χειροκίνητος μύλος του καφέ, ταβάδες, λυχνάρια και πολλά άλλα εκθέματα από υφαντά και είδη ένδυσης και υπόδησης.

Επίσης υπάρχουν σε αναπαράσταση σκηνές από διάφορες δραστηριότητες των κατοίκων. (Φωτογραφίες 10 και11).

 Φ. 10. Αναπαράσταση του αλογόκαρου και του αγρότη πάνω σ' αυτό, σε θέση πορείας.

Φ.11. Αναπαράσταση παραδοσιακού στάβλου με τα ζώα.

Έθιμα υπάρχουν πολλά. Θα αναφέρω τα πιο σημαντικά από την αρχή του έτους και μερικά που αναφέρονται σε κάποια συγκεκριμένα γεγονότα της ζωής των ανθρώπων.

1. Εθιμα της γέννησης

Από τη στιγμή που γεννούσε η μητέρα με τη βοήθεια της μαμής, για σαράντα ημέρες - μέχρι να πάρει την ευχή του παπά-, δεν έπρεπε να βγει έξω από το σπίτι. Επισκέψεις δεχόταν μέχρι τη δύση του ηλίου και το βράδυ κάλυπταν τα παράθυρα με χονδρά καλύμματα, για να μη φαίνεται φως έξω από το δωμάτιο της λεχώνας. Στην πόρτα υπήρχε κρεμασμένη μια πετσέτα με κόκκινη κορδέλα, ένδειξη λοχείας. Το μωρό το φάσκιωναν με τις φασκιές (λωρίδες πανιών), για να κάνει σωστό σώμα. Επίσης, δεν επιτρεπόταν στη λεχώνα να πηγαίνει στα σπίτια της γειτονιάς, γιατί το θεωρούσαν γρουσουζιά.

Όσοι επισκέπτονταν τη λεχώνα και το μωρό έπρεπε να το ασημώσουν με ένα κέρμα, για να είναι το μωρό γερό (σιδερένιο), να πάνε γλυκά στη λεχώνα και να ρίξουν μια κλωστή στο μωρό από τα ρούχα τους αφού το "φτύσουν" για να μην βασκαθεί.

2. Βαφτίσια

            Για το όνομα του παιδιού αποφάσιζαν οι νονοί. Οι γονείς, μέχρι να ανακοινώσει το όνομα ο νονός, περίμεναν σε κάποιο χώρο μακριά από την εκκλησία, μέχρι να τρέξουν τα παιδάκια να ανακοινώσουν το όνομα στους γονείς και να πάρουν το μπαξίσι (χρήματα). Το μεγαλύτερο ποσό το έπαιρνε ο πρώτος που θα έφερνε το μαντάτο.

            Όταν το παιδί έκανε τα πρώτα του βήματα και για να μάθει να περπατάει σωστά, μάζευαν οι γονείς τα παιδάκια της γειτονιάς και έτρεχαν όλα μαζί ένα γύρο στη γειτονιά. Ακολουθούσε το μωρό σκουντουφλώντας, μέχρι να φτάσει στο τέλος. Αυτό το έλεγαν περπατούρα.

3. Γάμος

            Μέχρι την τελετή του γάμου και για αρκετές ημέρες πριν, υπήρχε μια διαδικασία προετοιμασίας και από την πλευρά του γαμπρού, αλλά περισσότερο από της νύφης.

            Έπρεπε όλα τα προικιά να πλυθούν, να σιδερωθούν με μεγάλη προσοχή, γιατί έπρεπε όλα να εκτεθούν σε θέα όλου του χωριού πολύ φροντισμένα. (Φωτογραφία 12).

Φ.12.  Τα προικιά φροντισμένα σε θέα όλου του χωριού.

Συγγενείς, γείτονες και φίλοι βοηθούσαν να στηθεί η προίκα στο σαλόνι στραμμένη προς την Ανατολή.  (Φωτογραφία 13).

Φ.13. Όλοι βοηθούν στο στήσιμο της προίκας.

Δεν έπρεπε να λείπει τίποτε. Μετά άρχιζε η προετοιμασία των ποικίλων φαγητών (κρέας κοκκινιστό, πίτες, σαρμαδάκια) σε καζάνια, όπως και γλυκών. Τραπέζια και καθίσματα μαζεύονταν από παντού, γιατί το γλέντι κρατούσε τρεις μέρες. Το Σάββατο ζύμωνε η πεθερά με ειδικό ζυμάρι και διάφορα μπαχαρικά την κουλούρα της νύφης και τα νυφιάτικα λουκούμια. Όταν πήγαιναν κοπέλες να ανταλλάξουν τα νυφιάτικα λουκούμια αντίστοιχα μουντζούρωναν τις παλάμες τους από το φούρνο και όποιον προλάβαιναν τον μουντζούρωναν.

            Το Σάββατο μετέφεραν τα προικιά στο σπίτι του γαμπρού φορτωμένα σε ζώα (Φωτογραφία 14) ή σε κάποια κάρα ή σε φορτηγά πολύ αργότερα.

   Φ.14. Τα προικιά φορτώνονται  για την μεταφορά τους.

            Ο νονός, ο πατέρας και συγγενείς του γαμπρού πήγαιναν με νταούλια και ζουρνάδες να πάρουν την προίκα. Τα όργανα ήταν παρόντα σε όλη την τριήμερη διαδικασία. (Φωτογραφία 15) Οι συγγενείς της νύφης (συνήθως νεαρές κοπέλες) "πουλούσαν" την προίκα. 

Φ.15. Τα όργανα παρόντα σε όλη τη διάρκεια του γάμου.

Άρχιζαν τα παζάρια. Τόσα θέλουμε, τόσα δίνουμε. Όταν έφταναν σε κάποια συμφωνία φόρτωναν την προίκα σε άλογα (Φωτογραφία 16), σε κάρα και αργότερα σε τρακτέρ ή φορτηγά και την πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού.

 Φ.16.  Τα προικιά σε άλογα πηγαίνουν προς το σπίτι του γαμπρού.

Την Κυριακή, συγγενείς, φίλοι με επικεφαλής τον γαμπρό, τον πεθερό και το νουνό, πήγαιναν να πάρουν τη νύφη. Πριν ξεκινήσει ο γαμπρός από το σπίτι του, γύριζε στην ανατολή, έκανε το σταυρό του και κλωτσούσε ένα ποτήρι κρασί με το δεξί πόδι και έπρεπε το ποτήρι να σπάσει. Το ίδιο έκανε και η νύφη. (Φωτογραφία 17).

  Φ.17.  Η  νύφη πίνει το κρασί και μετά θα σπάσει το ποτήρι.

Όταν έφτανε η συνοδεία να πάρει τη νύφη, άρχιζαν τα παζαρέματα από τις κοπέλες, για να παραδώσουν τη νύφη. (Φωτογραφία 18).

Φ.18.  Η νύφη ξεκινάει για  την εκκλησία.

      Στο παπούτσι της νύφης, όλες οι ανύπαντρες κοπέλες έγραφαν τα ονόματά τους και περίμεναν με αγωνία το τέλος της τελετής, για να δουν    ποια ονόματα θα σβηστούν, ελπίζοντας ότι θα είναι οι επόμενες που θα παντρευτούν.

            Μετά το μυστήριο πήγαιναν όλοι στο σπίτι του γαμπρού, όπου η πεθερά υποδεχόταν τη νύφη με κόκκινη μαντήλα στο κεφάλι. Έδινε στη νύφη το τσουρέκι κομμένο σε τέσσερα κομμάτια και εκείνη τα πέταγε σε Ανατολή, Δύση, Βορρά και Νότο. Το ίδιο γινόταν και με τα μήλα. Μετά η πεθερά έδενε μια ποδιά στη νύφη με ψωμιά, της έδινε και μια κανάτα με νερό και την οδηγούσε στο σπίτι. Η νύφη έριχνε λίγο-λίγο το νερό ως την κρεβατοκάμαρά της. Αυτό συμβόλιζε την ευτυχία του σπιτιού. Μόλις κάθονταν η νύφη, της έβαζαν ένα μωρό στην αγκαλιά - κατά προτίμηση αγόρι-, για να της φέρει γούρι και να κάνει πολλά παιδιά. Μετά η νύφη κερνούσε τον κόσμο, στρώνονταν τα τραπέζια και άρχιζε το γλέντι.

            Μερικά από τα τραγούδια που τραγουδούσαν οι γυναίκες όταν έντυναν τη νύφη ή όταν την παρέδιδαν στο γαμπρό ήταν:

 Σήμερα μαύρος ουρανός

σήμερα μαύρη μέρα

σήμερα αποχωρίζονται

μάνα και θυγατέρα

ή

Σήμερα άσπρος ουρανός

σήμερα άσπρη μέρα

σήμερα στεφανώνεται

αετός την περιστέρα

ή

Ωραία πού 'ναι η νύφη μας

ωραία τα προικιά της

ωραία κι η παρέα της

που κάνει τη χαρά της

4. ΘΑΝΑΤΟΣ

            Κάθε καλή νοικοκυρά, έχει φυλαγμένα στο βάθος του μπαούλου τυλιγμένα προσεκτικά τα "σάβανα" για την κηδεία τη δικής της και του άντρα της. Σεντόνια, μαξιλαροθήκες, προσόψια, μαντήλια και εσώρουχα όλα με δαντέλες φτιαγμένες από τα χέρια της. Όλα λευκά, εκφράζοντας έτσι την αγνότητα. Σε κάθε σπίτι ξενυχτούσαν το νεκρό και πήγαινε όλο το χωριό, για να ανάψει ένα κερί για την ψυχή του πεθαμένου και να του πάει λίγα λουλούδια από την αυλή. Συνήθως έλεγαν και μοιρολόγια. Στο στόμα του νεκρού έβαζαν ένα νόμισμα, για να πληρώσει το εισιτήριο για την άλλη ζωή και ένα κομμάτι ψωμί στον κόρφο του. Μετά την ταφή επέστρεφαν στο σπίτι όλοι, για να πάρουν το μακάριο καφέ, κονιάκ, λίγα κόλλυβα και στη συνέχεια φαγητό. Ψωμί, ψάρι, φασόλια, πατάτες στο φούρνο και κρασί.

            Οι άντρες, συγγενείς του νεκρού έπρεπε μέχρι να περάσουν σαράντα ημέρες από το θάνατο, να αφήνουν τα γένια τους αξύριστα, σε ένδειξη πένθους. Οι γυναίκες, έπρεπε να φοράνε μαύρη μαντήλα στο κεφάλι.

            Έθιμα που αφορούν στον λαϊκή πίστη και σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις είναι τα παρακάτω με χρονολογική σειρά.

1^η ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ

            Τα παιδιά με κλαδί ελιάς, ξεκινούσαν από τα χαράματα της πρωτοχρονιάς για να γυρίσουν όλα τα σπίτια, να κάνουν ποδαρικό, για να πάει καλά η χρονιά. Όλες οι πόρτες ήταν ξεκλείδωτες, για να μπορέσουν τα παιδιά -που είναι αγνά, χωρίς δόλο- να μπουν στα σπίτια.

            Κρατώντας το κλαδί της ελιάς στο χέρι (σούρβα), έμπαιναν στο σπίτι και χτυπούσαν κάθε μέλος της οικογένειας με το κλαδί (σούρβιζαν), λέγοντας τα λόγια: "Σούρβα – σούρβα γερό κορμί, γερό σταυρί όλο γεια και δύναμη. Και του χρόνου γεροί". Μετά άρχιζαν τα κεράσματα και οι ευχές για υγεία, καλή σοδειά κ.λπ. Αν όλα πήγαιναν καλά στη χρονιά που ακολουθούσε, έλεγαν ότι το παιδί είχε καλό "ποδαρικό" και το ξανακαλούσαν και την επόμενη χρονιά.

ΦΩΤΑ (6 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ)

Με τον αγιασμό των Θεοφανείων ράντιζαν εκτός από το σπίτι και τα χωράφια για να κάνουν καλή σοδειά και τις στάνες με τα ζώα για να έχουν καλές γέννες και πολύ γάλα.

ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ

Το βράδυ της Τσικνοπέμπτης άναβαν μεγάλες φωτιές σε αλάνες και αφού έψηναν και έτρωγαν, μετά πήδαγαν πάνω από τις φωτιές. (Φωτογραφία 19).

 Φ.19. Το έθιμο της φωτιάς.

 
Όλη η γειτονιά περιτριγύριζε τη φωτιά λέγοντας διάφορα αστεία και ανέκδοτα. Ο γεροντότερος της γειτονιάς ή κάποιος που διέθετε χιούμορ, έπαιρνε μια βέργα ανακατεύοντας τη θράκα. Έκανε προξενιά. Πολλές φορές έβγαιναν στη φόρα και οι κρυφοδεσμοί.

Την εβδομάδα της Τυρινής, όλες οι νοικοκυρές έκαναν πίττες με τυρί και ρύζι και χαλβά αποκριάτικο και το ψυχοσάββατο το μοίραζαν στη γειτονιά. Αυτό το έκαναν για τις ψυχές των νεκρών και το ονόμαζαν "ψυχό".

Την Κυριακή της Αποκριάς, ντύνονταν μασκαράδες και γύριζαν στα σπίτια κάνοντας διάφορα αστεία, προστατευμένοι από τις μάσκες. Πολλοί κλείδωναν τα σπίτια τους, γιατί φοβούνταν τους μασκαράδες και τις πλάκες που έκαναν.

ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

Την Καθαρά Δευτέρα, σε ένα ύψωμα μαζεύονται όλοι οι κάτοικοι. Γίνονται διάφορες χορευτικές εκδη-λώσεις, μοιράζουν φασολά-δα, λαγάνα, χαλβά, τουρσί, ελιές και κρασί και βέβαια γίνεται και το πέταγμα του χαρταετού. (Φωτογραφία 20).

Φ.20. Το πέταγμα του    χαρταετού.

1^η ΜΑΡΤΗ

Την 1^η του Μάρτη, όλα τα παιδάκια φοράνε στο χέρι το "Μάρτη", άσπρη και κόκκινη κλωστή στριμμένη, για να προστατεύονται από τις καυτές ακτίνες του ήλιου και να μην μαυρίσουν. Από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της πρώτης Μαρτίου είναι το χελιδόνισμα. Το πρωί της μέρας αυτής, γυρίζουν τα παιδιά του σχολείου στα σπίτια, κρατώντας ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδούν τον ερχομό της άνοιξης και την επιστροφή των χελιδονιών. (Φωτογραφία 21).

 Φ.21. Μικροί μαθητές κάνουν το έθιμο της Χελιδόνας.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΧΕΛΙΔΟΝΑΣ

Χελιδόνα έρχεται

από Μαύρη Θάλασσα

θάλασσα μας πέρασε

έκατσε και λάλησε

λάλησε τα γράμματα,

γράμματα βασιλικά,

που μαθαίνουν τα παιδιά

τα παιδιά του δάσκαλου.

Δάσκαλος μας έστειλε

να μας δώστε πέντε αυγά

αν δεν έχτε πέντ΄ αυγά

παίρνουμε την κλωσσαριά

να γεννά και να κλωσσά

και να σέρνει τα πουλιά.

Μάρτης μας ήρθε, καλώς μας ήρθε,

τα λουλούδια άνοιξαν, τόπος μυρίζει,

και αγία Πασχαλιά με τα κόκκινα τ΄ αυγά.

Και του χρόνου υγειά.

Όταν τελειώσουν το τραγούδι εύχονται υπέρ της υγείας και της ευτυχίας του σπιτιού. Δέχονται το φιλοδώρημα και συνεχίζουν. Παλιά το φιλοδώρημα ήταν αυγά ή και κότες, τα οποία τα παιδιά έδιναν στο δάσκαλο.

ΠΑΣΧΑ

 Όλα τα σπίτια πρέπει να είναι καθαρά και ασπρισμένα για τον ερχομό του Πάσχα. Έτσι, όλες οι γειτονιές την παραμονή της εβδομάδας του Πάσχα είναι επί ποδός, μην μείνει τίποτα άβαφο.

Τη Μεγάλη Πέμπτη και αφού σχολάσει η λειτουργία, όλες οι γυναίκες ξενυχτάνε το Άγιο Λείψανο και φροντίζουν να φέρουν λουλούδια, για να στολίσουν τον επιτάφιο ψέλνοντας διάφορα τροπάρια.

ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

 Σημαντική θέση στη ζωή του χωριού είχαν τα πανηγύρια. Γίνονταν στον εορτασμό κάποιου Αγίου και οι γιορταστικές εκδηλώσεις κρατούσαν τρεις ημέρες. Περιελάμβαναν αγώνες δρόμου και πάλης με διάφορα έπαθλα για το νικητή. Ακολουθούσε φαγητό και χορός με τη συνοδεία ζουρνάδων και νταουλιών, μπορεί και γκάιντας ή και νταϊρέ. Το χορό έσερναν οι γεροντότεροι, ακολουθούσαν οι ηλικιωμένες γυναίκες και στη συνέχεια όλες οι άλλες ηλικίες αλλά πάντα με τους άντρες μπροστά.

ΓΙΟΡΤΗ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 Την παραμονή γίνεται η λιτάνευση της εικόνας του Αγίου. Μπροστά η εικόνα, ακολουθούν τα λάβαρα της εκκλησίας, οι αρχές του τόπου και οι κάτοικοι. Παλιά, περιόδευαν στον κάμπο, για να βοηθήσει ο Άγιος να έχει αρκετές βροχές και να ευλογήσει τη σοδειά για να είναι μπόλικη και καλή. Επίσης, λιτανεία γίνεται και σε περίοδο ανομβρίας.

Ανήμερα γίνεται η πανηγυρική θεία λειτουργία και μετά ακολουθούν διάφοροι αγώνες και πολιτιστικές εκδηλώσεις με δημοτικά χορευτικά συγκροτήματα ντόπια (Φωτογραφίες 22 και 23), και ξένα και συναυλίες δημοτικής και λαϊκής μουσικής. Επίσης, του Αγίου Γεωργίου γιορτάζεται ο Κλήδωνας. Σε άλλες περιοχές ο Κλήδωνας γιορτάζεται του ΄Αϊ Γιαννιού το καλοκαίρι.

 Φ.22.  Μεγάλο  χορευτικό Νέας Ζίχνης.

 Φ.23. Μικρό χορευτικό Νέας Ζίχνης.

Από το σούρουπο της παραμονής, τρεις κοπέλες που είχαν και τους δύο γονείς, έπαιρναν από τρεις βρύσες νερό με δοχεία και το έβαζαν σε ένα μεγάλο πήλινο δοχείο. Το νερό αυτό λέγεται αμίλητο, γιατί όταν το μεταφέρουν δεν μιλάνε. Το δοχείο έμενε όλη τη νύχτα κάτω από μια ανθισμένη πασχαλιά, αφού έριχναν μέσα μεταλλικά προσωπικά αντικείμενα οι κοπέλες και τα άφηναν μέχρι την άλλη μέρα. Ανήμερα του ΄Αϊ-Γιώργη το βάζουν δίπλα στη βρύση. Σαν τη βρύση να τρέχουν οι τύχες των κοριτσιών. Μια κοπέλα που έχει και τους δύο γονείς με κόκκινο μαντήλι στο κεφάλι και το πρόσωπο καλυμμένο μπροστά σε όλο τον κόσμο αρχίζει να βγάζει τα αντικείμενα από το τσουκάλι. Η κοπέλα που βρίσκει το δικό της αντικείμενο, ακούει να της λένε διάφορα ερωτικά ή σατυρικά στιχάκια και έτσι παίρνει την τύχη της. Με το στίχο ταυτίζεται η τύχη. Στο ξεκίνημα του Κλήδωνα λέγεται ένα τραγούδι από τις κοπέλες:

Ανοίγουμε τον Κλήδωνα

με τ' ΄Αϊ Γιωργιού τη χάρη

όποιος αγάπη έχασε

να έρθει να την πάρει.

Ο Κλήδωνας ξεκίνησε στα αρχαία χρόνια προς τιμή των γενεθλίων του Ιωάννη του Προδρόμου στις 24 Ιουνίου. Πήρε το όνομά του από το ρήμα κλέω = φημίζω, αγγέλω. Έτσι, Κλήδωνας σημαίνει οιωνός, σημάδι, ήχος απ΄ όπου μαντεύει κανείς τα μελλούμενα. Προφήτης ο Ιωάννης Πρόδρομος, προφητική γιορτή και ο Κλήδωνας. Όμως σιγά-σιγά έμεινε προφητική και προμαντευτική μόνο για την αποκατάσταση των κοριτσιών. Τα κορίτσια των περιοχών Τούμπας και Ζίχνης πήγαιναν την παραμονή της γιορτής στην εξοχή και μάζευαν αγριάδα, την έκαναν σαράντα κόμπους, την έβραζαν και λούζονταν με το ζουμί, για να μεγαλώσουν τα μαλλιά τους. Ακόμη, έβγαζαν την ημέρα της γιορτής, όλη την προίκα τους στο μπαλκόνι να αερισθεί και να βοηθήσει η τύχη, ώστε ο γαμπρός να είναι καλό παλικάρι και όποιος νέος θα περνούσε απ΄ το σπίτι τους θα ήταν ο μελλοντικός άνδρας τους. Η απογοήτευση μεγάλη όταν περνούσε κάποιος που δεν ήταν της αρεσκείας τους.

ΤΣΙΠΟΥΡΟ

 Μεγάλη γιορτή γίνονταν κατά την παραγωγή του τσίπουρου. Μαζεύονταν ομάδες γύρω από το καζάνι όπου παράγονταν το τσίπουρο και με φαγοπότι, τραγούδια και χορούς τιμούσαν τη νέα σοδειά. Έκαναν ολονυκτίες, έλεγαν ανέκδοτα, αστεία, πείραζαν ο ένας τον άλλον και γενικά ήταν μια περίοδος γλεντιού, ειδικά για τους άνδρες.

Ασχολίες

 των

 κατοίκων

Παλαιότερα, η καλλιέργεια της γης ήταν πολύ κοπιαστική, γιατί όλες οι εργασίες γίνονταν χειρονακτικά. Το όργωμα με τα ζώα και το αλέτρι, το σκάλισμα με την τσάπα, το πότισμα, το μάζεμα των διαφόρων προϊόντων, όλα ο γεωργός τα έκανε μόνος του.

Τώρα όλα γίνονται με μηχανήματα και η ζωή των γεωργών έγινε πιο εύκολη. Καινούργια προϊόντα προστέθηκαν στις καλλιέργειες και η σοδειά αυξήθηκε και βελτιώθηκε. Τα κύρια προϊόντα που παράγονται στην περιοχή είναι τα σιτηρά (σιτάρι-κριθάρι), καπνός, βαμβάκι, ζαχαρότευτλα, ντομάτες για πελτέ, καλαμπόκι.

Παλιά καλλιεργούσαν και αμπέλια για τα σταφύλια, το κρασί και το τσίπουρο της οικογένειας. Τώρα ελάχιστα αμπέλια καλλιεργούνται. Τελευταία άρχισε να αναπτύσσεται η καλλιέργεια της ελιάς.

Συγχρόνως, μερικοί κάτοικοι ασχολούνται και με την κτηνοτροφία. Αγελάδια, γουρούνια και αιγοπρόβατα εκτρέφονταν παλαιότερα, για να καλύπτουν τις ανάγκες της περιοχής. Τώρα η κτηνοτροφία έχει περιοριστεί στα αιγοπρόβατα. Βέβαια, η αστυφιλία έχει χτυπήσει και την περιοχή της Νέας Ζίχνης, όπως και ολόκληρη την ελληνική επαρχία και έτσι όλο και λιγότερο τα νέα παιδιά ασχολούνται με τις αγροτικές και κτηνοτροφικές δουλειές.

Κτίρια

            Τα κτίσματα της περιοχής κατά τα παλιά χρόνια ήταν απλά σε σχέδιο και σχεδόν όλα έμοιαζαν μεταξύ τους.

Αποτελούνταν από ισόγειο κι έναν όροφο κατοικήσιμο, με μια αυλή μπροστά φραγμένη με τοίχους πλινθόκτιστους. Υπήρχαν απαραίτητα στην αυλή ένας φούρνος, ένας πρόχειρος καμπινές, ένα υπόγειο και ένα υπόστεγο, με υποδομή μια πυροστιά και ένα καζάνι για να ζεσταίνουν το νερό για τη μπουγάδα του σπιτιού. Στο υπόγειο έβαζαν τα σαντάλια του καπνού για να μαλακώσουν από την υγρασία και να τα κάνουν δέματα.

            Όλα τα σπίτια είχαν πρόσοψη προς το νοτιά. Το μέρος του ισογείου, που βρίσκονταν στην πρόσοψη το λεγόμενο χαγιάτι, ήταν ηλιόλουστο και χρησίμευε σαν χώρος εργασίας των προϊόντων. Συνήθως εκεί περνούσαν τον καπνό σε βελόνες. Το πίσω μέρος, το βορινό ήταν χωρισμένο στα δύο. Το ένα μέρος ήταν το κελάρι και το άλλο στάβλος. Μια ξύλινη σκάλα οδηγούσε στον επάνω όροφο. Η πρόσοψη ήταν ανοιχτή με κάγκελα και στο πίσω μέρος τα δωμάτια, που ήταν δύο και σπάνια τρία. Στο ένα δωμάτιο ήταν το τζάκι και το χρησιμοποιούσαν για κουζίνα, καθιστικό και υπνοδωμάτιο. Το άλλο το είχαν περιποιημένο, για να δέχονται στις γιορτές ή να φιλοξενούν κάποιον. Το τρίτο συνήθως είχε τα αμπάρια, υπόγεια μεγάλα, όπου μάζευαν τα σιτηρά.

            Τα έπιπλα ήταν δύο-τρία μπαούλα, που μάζευαν τα ρούχα τους και σπάνια συναντούσε κάποιο έπιπλο απλό από ξύλο. Ο χώρος καλύπτονταν από καναπέδες με ωραία καλύμματα υφαντά στον αργαλειό, μάλλινα το χειμώνα και λινά το καλοκαίρι. Τα σκεύη της κουζίνας ήταν πήλινα ή χάλκινα γανωμένα. Η οικογένεια μαζεύονταν για φαγητό γύρω από ένα τραπέζι στρογγυλό, χαμηλό, το σοφρά.

            Σπίτια παλιά χτισμένα με πλιθιά υπάρχουν αρκετά στο χωριό, αλλά έχουν επισκευαστεί και μετατραπεί σε σύγχρονα, με εγκαταστάσεις που να εξυπηρετούν τις ανάγκες της οικογένειας.

            Στην Παλαιά Ζίχνη, σώζονται κάποια ετοιμόρροπα κτίσματα με τα χαρακτηριστικά στοιχεία των κτισμάτων του 19^ου αιώνα.

            Επίσης, σώζονται τμήματα από τα τείχη του Κάστρου, (Φωτογραφίες 24 και 25).

Φ. 24. Μέρος του τείχους της Ζίχνας με ΝΑ προσανατολισμό, όπως σώζεται

             σήμερα.

Φ.25. Μέρος του τείχους με Πυλώνα από το έξω μέρος.

  το χαμάμ (λουτρό),  (Φωτογραφία 26) 

 Φ.26.  Το σωζόμενο λουτρό –"χαμάμ" του Κάστρου.

η Κινστέρνα του Κάστρου (Φωτογραφία 27)

 Φ.27.  Η Κινστέρνα του Κάστρου.

και πολλά άλλα αξιόλογα λείψανα κτιρίων, που πιθανόν είναι από εκκλησίες των βυζαντινών χρόνων. (Φωτογραφίες 28 κι 29).

Φ.28. Βυζαντινό ερείπιο εκτός του Κάστρου.

Φ.29. Το Αγίασμα  και  το Εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής (Βυζαντινό και σύγχρονο).

Εκεί βρίσκεται επίσης ανακαινισμένος και ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. (Φωτογραφία 30).

Φ. 30. Η Εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

            Οι φωτογραφίες που παρουσιάζονται στην εργασία, προέρχονται από:

1.      Το βιβλίο "Η ΖΙΧΝΗ  - ΦΥΛΛΙΔΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΦΙ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ", του Δασκάλου Ιωάννου Γ. Πραζιούτη.

2.      Το  βιβλίο "Η ΖΙΧΝΗ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ",του Δασκάλου Ιωάννου Γ. Πραζιούτη.

3.      Το οικογενειακό αρχείο.