ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ  ΔΙΑΙΤΑ

    Ο  όρος  ‘’ μεσογειακή δίαιτα ‘’ βασίζεται στις διατροφικές συνήθειες και παραδόσεις της Κρήτης και της Νοτίου Ιταλίας την περίοδο του 1960 και αποδίδεται σχηματικά με τη μορφή πυραμίδας για να χαρακτηρίσει έτσι την απαιτούμενη ποσότητα σε μηνιαία , εβδομαδιαία και καθημερινή βάση των ειδών διατροφής.

      Με βάση την πυραμίδα αυτή που αποτελεί πρότυπο για όλες τις χώρες του κόσμου στα διατροφικά προγράμματα που καταρτίζονται θα πρέπει να καταναλώνουμε :

    - Λίγες φορές το μήνα ( ή λίγο συχνότερα σε μικρές ποσότητες ) κόκκινο κρέας.

    - Λίγες φορές την εβδομάδα με ιεραρχική σειρά : ψάρια , πουλερικά , αβγά και γλυκίσματα .

     - Καθημερινώς , πάλι με ιεραρχική σειρά :

        α) Φρούτα - φασόλια , άλλα όσπρια και ξηρούς καρπούς , λαχανικά

         β) Ψωμί , ζυμαρικά , ρύζι , πλιγούρι , άλλα δημητριακά και πατάτες

         γ) Ελαιόλαδο και ελιές .

         δ) Τυρί και γιαούρτι .

     Η μεσογειακή δίαιτα συμβαδίζει με συστηματική σωματική άσκηση ενώ προβλέπει και την κατανάλωση κρασιού με μέτρο.

     Η περιγραφή της πρότυπης παραδοσιακής μεσογειακής δίαιτας με βάση τις συνήθειες της Κρήτης και της Νοτίου Ιταλίας ως η ιδανικότερη σύγχρονη διατροφή προέκυψε από την αξιολόγηση τριών παραγόντων :

       1) Την αποδοχή ότι η νοσηρότητα από χρόνια νοσήματα σε αυτούς τους πληθυσμούς κατά την συγκεκριμένη χρονική περίοδο ήταν χαμηλότερες στον κόσμο και το προσδόκιμο επιβίωσης για τους ενήλικες των πληθυσμών αυτών ήταν από τα υψηλότερα ( παρά το γεγονός ότι η παροχή ιατρικών υπηρεσιών δεν ήταν ικανοποιητική εκείνη την περίοδο ) .

       2) Τη διαθεσιμότητα δεδομένων που πιστοποιούν το χαρακτήρα των διατροφικών συνηθειών στις περιοχές αυτές στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο .

       3) Την ταύτιση των διατροφικών προτύπων που αποκαλύπτονται από τα στοιχεία αυτά και της σύγχρονης αντίληψης για την άριστη διατροφή , όπως προκύπτει από επιδημιολογικές και κλινικές μελέτες που πραγματοποιούνται ανά τον κόσμο .

        Παραλλαγές αυτής της πρότυπης μεσογειακής δίαιτας υπάρχουν παραδοσιακά σε πολλές περιοχές της Ελλάδας , της Ισπανίας , της Πορτογαλίας , της Νότιας Γαλλίας , της Βόρειας Αφρικής , της Τουρκίας κ.λ.π. Η γεωγραφική κατανομή αυτής της δίαιτας συνδέεται στενά με τις περιοχές της Μεσογείου όπου παραδοσιακά καλλιεργείται η ελιά.

Βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη μεσογειακή δίαιτα :

ΚΡΑΣΙ

       Ακολουθώντας τη  μεσογειακή παράδοση το κρασί μπορεί να το απολαμβάνει κανείς με μέτρο ( 1-2 ποτήρια την ημέρα για γυναίκες και άνδρες ) , κυρίως κατά τα γεύματα . Θα πρέπει να θεωρείται προαιρετικό και ν’αποφεύγεται όταν η κατανάλωσή του θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το άτομο ή άλλους . Η λογική κατανάλωση κρασιού φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών νοσημάτων και να ελαττώνει τη γενική θνησιμότητα . Με βάση τα δεδομένα σύγχρονων εκτεταμένων επιδημιολογικών μελετών φαίνεται απίθανο το ότι η μεσογειακή δίαιτα θα ήταν το ίδιο προστατευτική κατά των χρόνιων νοσημάτων αν η μέτρια κατανάλωση κρασιού δεν αποτελούσε τμήμα της δίαιτας αυτής .

ΛΙΠΗ ΚΑΙ ΕΛΑΙΑ  

   α) Είδος λίπους : Το ελαιόλαδο είναι το παραδοσιακό λάδι της περιοχής και αντικαθιστά όλα τα άλλα λίπη και έλαια στη διατροφή της Ελλάδας , της Νότιας Ιταλίας και άλλων μεσογειακών περιοχών . Ανάλογα για τους Βορειοαμερικανούς και τους άλλους που επιθυμούν να ακολουθήσουν μια δίαιτα μεσογειακού τύπου , το ελαιόλαδο πρέπει να αντικαθιστά και όχι να προστίθεται σε άλλα υπάρχοντα λίπη , ιδιαίτερα κορεσμένα και υδρογονωμένα .

           β) Χαρακτηριστικά των λιπαρών οξέων και ποσό ολικού λίπους :

Θα πρέπει να θεωρηθεί ότι η παραδοσιακή ελληνική δίαιτα ( με το 40% των θερμίδων προερχόμενο από το λίπος ) είναι ευκολότερα προσεγγίσιμη και ταυτόχρονα συμβατή με πολύ χαμηλή επίπτωση μιας πληθώρας χρόνιων νοσημάτων .

ΓΛΥΚΙΣΜΑΤΑ

         Αν τα γλυκίσματα έχουν τη θέση τους στο παραδοσιακό μεσογειακό τραπέζι ο χώρος της δημόσιας υγείας οφείλει να δώσει την απαιτούμενη προσοχή στη μεσογειακή παράδοση του να απολαμβάνει κανείς φρέσκα φρούτα ως επιδόρπιο .

ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΡΕΑΣ - ΤΡΟΦΙΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

         Στην Κρήτη του 1960 το κόκκινο κρέας καταναλωνόταν μια φορά κάθε μία ή δύο εβδομάδες . Μια τέτοια χαμηλή συχνότητα κατανάλωσης κρέατος ήταν χαρακτηριστική για το χώρο της Μεσογείου πριν από τριάντα χρόνια .

          Παρ’όλο που τα διαθέσιμα στοιχεία δεν μπορούν να θεωρηθούν καταληκτικά , υπάρχουν ενδείξεις , από ένα σημαντικό αριθμό επιστημονικών μελετών , ότι η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου , καρκίνου του εντέρου και πιθανόν άλλων καρκίνων . Προς το παρόν δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι σχέσεις οφείλονται απλά στην υψηλή σε λίπος περιεκτικότητα του κόκκινου κρέατος . Για παράδειγμα η χοληστερόλη περιέχεται σε μεγάλο ποσοστό στο άπαχο μέρος του κρέατος . Επιπλέον , ο σίδηρος που υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στο κρέας ή οι καρκινογόνες ουσίες που σχηματίζονται κατά το μαγείρεμα του κρέατος μπορεί να συνεισφέρουν στον κίνδυνο καρκινογένεσης . Καθώς τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στο κόκκινο κρέας παρέχονται και από άλλα τρόφιμα , το κρέας δεν είναι απαραίτητη τροφή . Το χαμηλότερο επίπεδο κατανάλωσης κόκκινου κρέατος στις παραδοσιακές μεσογειακές δίαιτες είναι υγιεινότερο για τους ενήλικες . Το αν εξίσου χαμηλή πρόσληψη κόκκινου κρέατος ενδείκνυται για παιδιά θα πρέπει να μελετηθεί περισσότερο .

           Αλλα τρόφιμα από ζωικές πηγές - γαλακτοκομικά προϊόντα , ψάρια και πουλερικά - καταναλώνονταν πιο συχνά από το κόκκινο κρέας στο μεγαλύτερο μέρος της Μεσογείου γύρω στο 1960 αλλά συνολικά σε χαμηλότερα επίπεδα απ’ότι παρατηρείται σήμερα στις Η.Π.Α. ή τη Βόρειο Ευρώπη . Θα μπορούσαμε να πούμε περιγράφοντας την ιδανική μεσογειακή δίαιτα  ότι τρόφιμα φυτικής προέλευσης θα πρέπει να αποτελούν τον κορμό της δίαιτας , ενώ τρόφιμα ζωικής προέλευσης θα πρέπει να αποτελούν την << περιφέρεια >> . Δεν υπάρχει λόγος ν’ ανησυχούμε ότι μια τέτοια δίαιτα μπορεί να συνεπάγεται ελλιπή πρόσληψη πρωτεϊνών ή άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών .

 ΦΡΕΣΚΑ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑΤΡΟΦΙΜΑ

        Το 1960 οι δίαιτες στις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας , τη Νότιο Ιταλία και αλλού στη Μεσόγειο βασίζονταν , όποτε ήταν δυνατόν , σε φρέσκα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα , αν και είναι δύσκολο να διευκρινιστεί σε κάθε περίπτωση αν η απουσία επεξεργασίας των τροφίμων θα μπορούσε να ερμηνεύσει την προστατευτική επίδραση των αντιοξειδωτικών και άλλων βιταμινών που προφανώς υπήρχαν σε αυτές τις δίαιτες .